Zelf denken
Vrijdag 04 Mei 2018 In de krant stond een schokkend bericht over joden in Nederland die geen keppel meer durven te dragen uit angst te worden uitgescholden of zelfs aangevallen. Antisemitisme in 2018.
Het deed me denken aan de Amerikaanse militaire begraafplaats in Margraten, die mijn echtgenoot en ik een poosje geleden bezochten. Op dat ereveld liggen 8301 doden begraven. 8301 witte kruisen voor 8301 jonge mannen die in 1944 en 1945 ver van huis tegen de nazi's vochten. Diep onder de indruk wandelden we langs de graven en raakten in gesprek met een dame op leeftijd die bloemen neerlegde bij een van de graven. Veel Limburgers hebben een graf 'geadopteerd' zei ze, en dit was 'haar' graf. Elk jaar legt ze bloemen op het graf, al vanaf haar kindertijd, in de jaren vijftig. Destijds samen met haar klasgenootjes, vertelde ze. "De hele klas bracht bloemen, onder leiding van de onderwijzeres, een non. En die non zei dan dat de kinderen géén bloemen mochten neerleggen bij een graf met een davidsster. Want daar lag dan een jood en de joden hadden Onze Lieve Heer gedood." Antisemitisme en indoctrinatie in de jaren vijftig. Maar deze mevrouw, destijds nog een kind, dacht zélf na. En na al die jaren was ze nog boos op die non. De verontwaardiging spatte van haar gezicht. "De domheid ten top," zei ze. Hoe kún je, als een volwassene, joodse soldaten de schuld geven van iets waar zij part nog deel aan hadden? Hoe kún je je leerlingetjes zó met je geloof en denkbeelden vergiftigen? Maar zíj trok zich in elk geval niets aan van de woorden van de non. Zij legde wél bloemen op het graf van een jonge joodse soldaat.
Maar nu, zo lang na de bevrijding, zijn er nog steeds mensen met net zo'n beperkte denkwijze als die non van toen. Nog steeds is er antisemitisme, racisme, fascisme, en discriminatie. Er worden moslimvrouwen uitgescholden om hun hoofddoek, er zijn joden die geen keppel meer durven te dragen. Het schiet dus niet hard op met de acceptatie van elkaars geloof en afkomst, en ook niet echt met de onderlinge vredelievendheid. En dat in een land dat vrijheid van geloof en vrije meningsuiting zo hoog in het vaandel heeft. Vandaag herdenken we de oorlogsslachtoffers. Morgen vieren we onze vrijheid en overmorgen gaat het leven weer z'n gewone gang. Intussen zouden we er wijs aan doen om zelf te blijven denken zoals Loesje dat aangeeft in haar spreuk: "De waarde van herdenken is dat we blijven denken." Zelf denken. Net zoals het meisje dat in de jaren vijftig bloemen legde op het graf van een joodse soldaat die huis en haard had verlaten om ons te bevrijden van fascisme.